Showing posts with label Learn CBSE. Show all posts
Showing posts with label Learn CBSE. Show all posts

Sunday, 18 May 2025

From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11

Students can keep Class 7 SST Extra Questions and Class 7th SST Chapter 11 From Barter to Money Class 7 Important Extra Question Answer handy for quick reference during exams.

Class 7 SST Chapter 11 From Barter to Money Extra Questions

NCERT Class 7 Social Science Chapter 11 Extra Questions on From Barter to Money

From Barter to Money Class 7 Very Short Question Answer

Question 1.
What is the meaning of barter?
Answer:
Exchange of goods or services without using money.

Question 2.
Which fair in Assam still follows the barter system?
Answer:
Junbeel Mela

Question 3.
How did the barter system function?
Answer:
People exchanged goods or services directly for other goods or services.

Question 4.
How does money act as a store of value?
Answer:
Money can be saved and used for future purchases, unlike perishable goods.

Question 5.
What is the importance of the Junbeel Mela?
Answer:
It shows that the barter system still exists and helps preserve cultural heritage.

From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11

Question 6.
Describe the material used in ancient coins.
Answer:
Gold, silver, copper, and their alloys were used.

Question 7.
Explain the term “double coincidence of wants”.
Answer:
It means both parties must want what the other has in order to exchange goods.

Question 8.
Why was coinage considered better than barter?
Answer:
Coins were easier to carry, divide, and store, and had a defined value.

From Barter to Money Class 7 Short Question Answer

Question 1.
What do you know about the Karshapana?
Answer:
The coins were made from precious metals like gold, silver and copper or their allows. They were called Karshapanas or panas. They had symbols punched on them called rupas.

Question 2.
Explain four major problems of the barter system with examples.
Answer:
(i) Double coincidence of wants: Both parties had to need each other’s goods.
(ii) Lack of standard value: No fixed measure for comparing goods.
(iii) Divisibility: Some goods couldn’t be divided, like an ox.
(iv) Portability and durability: Goods like wheat rotted; oxen were hard to carry.

Question 3.
Describe the evolution from barter system to digital payments.
Answwer:
Exchange started with barter, moved to commodity money, then to coinage, followed by paper currency, and now digital payments through phones and computers.

From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11

Question 4.
How did coinage help in improving trade in ancient India? Describe the importance of the rupee symbol
Answer:
Coins had defined values, were portable and durable, and accepted across kingdoms, boosting maritime and inland trade. Introduced in 2010, it blends Devanagari ‘Ra’ and Roman ‘R’, symbolizes Indian identity, and helps distinguish the Indian currency internationally.

Question 5.
Explain how the RBI controls the currency system in India.
Answer:
RBI is the sole authority to issue notes and coins in India. It regulates supply, maintains value stability, and ensures security features in currency.

From Barter to Money Class 7 Long Question Answer

Question 1.
What is the barter system and how does it work? Explain with an example.
Answer:
The barter system is the oldest form of trade where people exchanged goods or services without using money. It worked only when both people needed what the other had. This is called a “double coincidence of wants.” For example, if you have an extra eraser and need a pencil, and your friend has a pencil but needs an eraser, you can exchange them. Both of you get what you want. Barter was common in olden times, but it had many problems. People found it hard to fix the value of items, carry heavy goods, or store perishable things. Because of these issues, money was later invented to make trade easier.

Question 2.
How does the Junbeel Mela show that the barter system still exists today?
Answer:
The Junbeel Mela is a fair held every year in Assam, India. It shows that the barter system still exists in some places. This fair began in the 15th century and is attended by tribal groups like the Tiwa, Karbi, and Khasi. People come to exchange goods such as fruits, vegetables, herbs, rice cakes, and handmade items— without using money. People from the hills trade with people from the plains. The fair also starts with a traditional Agni Puja (fire worship) for peace and well-being. The Junbeel Mela is not just a market but a cultural event that keeps an old tradition alive in the modem world.

Question 3.
Why was money invented? How did it solve the problems of the barter system?
Answer:
Money was invented because the barter system had many problems. In barter, people had to find someone who wanted what they had and had what they needed. This was called the double coincidence of wants, and it was hard to find. There were also issues like no common value, lack of divisibility, and no durability of goods like food or grain. Carrying big items was also difficult. Money solved these problems. It became a common medium of exchange, and people could easily buy or sell anything. It also worked as a store of value and helped in measuring and comparing prices. This made trade and daily life much easier for everyone.

From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11

Question 4.
What are the main functions of money?
Answer:
Money is a medium of exchange that makes buying and selling easy. Unlike the barter system, you don’t need to find someone who wants exactly what you have. Money also acts as a store of value—you can keep it and use it later. It is durable, so it doesn’t spoil like food items. Another function is that money helps us measure value. We can compare prices and know how much something is worth. Money is also used for deferred payments, which means paying later, like buying something now and paying in the future. These functions make money better and more useful than the barter system.

Question 5.
How has money changed over time, and what are the new forms of money today?
Answer:
Money has changed a lot over time. First, people used barter, then came metal coins made of gold, silver, and copper. Later, paper money was introduced as it was easier to carry and store. Today, we also use digital money, which you cannot touch but can use through mobile phones and computers. For example, shopkeepers use QR codes, and customers pay using UPI, debit cards, or net banking.
Digital money goes directly from one bank account to another. It is fast, safe, and doesn’t require carrying cash. This shows how money has changed from old metal coins to modem digital payments.

From Barter to Money Class 7 Source Based Questions

Read the below passages and answer the following questions:
1. Beginning in the 15th century, the chiefs of the Tiwa, Karbi, Khasi, and Jaintia tribal communities of Assam and Meghalaya would gather every year to discuss political issues and to maintain friendly relationships. Members of these communities began to gather around this event and soon it turned into a fair, where people would bring their produce and began exchanging them among each other. Bartering begins early in the morning, with the trade of local products such as roots, vegetables, fruit, herbs, and spices. Also seen at the fair are handmade goods and artifacts, made from natural materials sourced from the forests of the hilly region. These are often exchanged with people from the plains for rice cakes, and other types of food that cannot be grown in the hills.
(i) Which tribal communities originally gathered for the Junbeel Mela?
Answer:
Tiwa, Karbi, Khasi, and Jaintia communities.

(ii) What is the significance of Junbeel Mela in today’s context?
Answer:
It is a living example of the barter system still being practiced for exchanging local produce and goods.

(iii) How did the Junbeel Mela start and what was its original purpose?
Answer:
The Junbeel Mela started in the 15th century when chiefs of the Tiwa, Karbi, Khasi, and Jaintia tribes gathered to discuss political issues and maintain friendly relationships. It later turned into a fair where people exchanged goods.

2. As time has progressed and technology has advanced, other forms of money have come to be used today. Apart from tangible forms of money ; such as coins and paper notes, money has taken intangible forms that we cannot touch and feel. ; This is called digital money which is in electronic form. Different payment methods like debit cards, credit cards, net banking, UPI (Unified Payments ; Interface), etc. are also used for transactions. These mediums directly transfer money from one person’s bank account into another.

(i) What is digital money?
Answer:
Digital money is money in electronic form that cannot be touched or felt.

(ii) What are some examples of digital payment methods used today?
Answer:
Examples of payment methods used today include debit cards, credit cards, net banking, and UPI (Unified Payments Interface).

(iii) How does digital money work in today’s world?
Answer:
Digital money is used for transactions through payment methods like debit cards, credit cards, net banking, and UPI. These methods directly transfer money from one person’s bank account to another, making payments fast and easy without the need for physical money.

From Barter to Money Class 7 Picture Based Questions

Observe the below image and answer the following Questions:
From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11 - 1
(i) What is depicted in this image?
Answer:
The image depicts two ancient coins: a Chalukya coin and a Chola silver coin.

(ii) What types of symbols were engraved on these ancient coins?
Answer:
The coins had symbols like animals, trees, hills, kings, queens, and deities engraved on them.

(iii) What was depicted on the other side of the Chalukyan coins?
Answer:
The other side of the Chalukyan coins had a decorated three-tiered parasol.

Class 7 From Barter to Money Extra Questions for Practice

I. Multiple Choice Questions
Question 1.
What is the barter system?
(a) A system where people use money to buy goods
(b) A system where people exchange goods and services directly
(c) A system where people use mobile phones for transactions
(d) A system where people work for wages

Question 2.
What is a problem faced by people using the barter system?
(a) There is a common standard measure of value
(b) People find it hard to store goods
(c) It is difficult to find someone who wants exactly what you offer
(d) People cannot use digital payments

Question 3.
What do people exchange at the Junbeel Mela in Assam?
(a) Digital money
(b) Local products like roots, vegetables, and fruits
(c) Paper currency
(d) Gold and silver coins

Question 4.
What were coins in ancient times made of?
(a) Plastic
(b) Paper
(c) Gold, silver, and copper
(d) Wooden materials

Question 5.
Which of the following is an example of modem digital payment methods?
(a) Barter system
(b) Using coins
(c) Scanning a QR code for payment
(d) Exchanging goods directly

Question 6.
There are two statements marked as Assertion (A) and Reason (R). Choose your answer as per the options given below:
Assertion (A): Coins were one of the earliest forms of money used in ancient times.
Reason (R): Rulers controlled the minting and issuing of coins for transactions.
(a) Both (A) and (R) are true and (R) is the correct explanation of (A).
(b) Both (A) and (R) are tme but (R) is not the correct explanation of (A).
(c) (A) is true but (R) is false.
(d) (A) is false but (R) is tme.

II. Very Short Answer Type Questions

Question 1.
What do you mean by the term currency?

Question 2.
Which commodities are used as medium of exchange during barter system?

Question 3.
What do know about the stone money?

Question 4.
Give an example of digital money.

Question 5.
What was the Tajadero used by the Aztecs?

From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11

III. Short Answer Type Questions

Question 1.
Difference between tangible and non tangible resources.

Question 2.
Define the term transaction. What is used as money on the Solomon islands.

Question 3.
Explain the significance of coins in respect to divisibility and portability.

Question 4.
What is the role of the Reserve Bank of India (RBI)?

Question 5.
What are some modem methods of making payments?

IV. Long Answer Type Questions

Question 1.
“Necessity is the mother of invention.” Justify the statement in context of coinage.

Question 2.
Explain the barter system. What were its advantages and disadvantages? Give examples to support your answer.

Question 3.
Describe the journey of money from barter to digital form. How has the use of money changed over time?

Question 4.
What is coinage? Describe the use and importance of coins in ancient times with suitable examples.

The post From Barter to Money Class 7 Extra Questions and Answers SST Chapter 11 appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/hJCfroc
via IFTTT

Friday, 16 May 2025

NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

Students rely on NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit and Class 7th Sanskrit Deepakam Chapter 8 Question Answer हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः to clarify their doubts after class.

Sanskrit Class 7 Chapter 8 Question Answer हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

Class 7 Sanskrit Chapter 8 NCERT Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

कक्षा 7 संस्कृत पाठ 8 के प्रश्न उत्तर हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

१. अधोलिखितानि वाक्यानि पठित्वा ‘आम्’ अथवा ‘न’ इति वदन्तु लिखन्तु च।

(निम्नलिखित वाक्यों को पढ़कर ‘हाँ’ या ‘नहीं’ में उत्तर दीजिए ।)

(क) किं वयं पृथिव्याः पुत्राः पुत्र्यः च स्म: ? ………….
(ख) किं रत्नम् अन्विष्यति ? ………….
(ग) किं शीलं श्रेष्ठम् आभूषणम् अस्ति ? ………….
(घ) किं शरीरम् आद्यं धर्मसाधनम् ? ………….
(ङ) किं गुणानां सर्वदा एव आदरः भवति ? ………….
(च) किं क्रियाशीलः एव विद्वान् भवति ? ………….
(छ) किम् अस्माभिः केवलं मनोरञ्जकानि वाक्यानि वक्तव्यानि ? ………….
(ज) यः सदा सुखम् इच्छति, किं सः विद्यां प्राप्नोति ? ………….
उत्तरः
(क) आम्
(ख) आम्
(ग) आम्
(ग) आम्
(घ) आम्
(ङ) आम्
(च) न
(छ) न

२. पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखन्तु-

(पाठ के आधार पर प्रश्नों के उत्तर एक पद में दीजिए।)

(क) आद्यं धर्मसाधनं किम् ? …………………
(ख) कीदृशं वचः मा ब्रूहि ? …………………
(ग) श्रेष्ठम् आभूषणं किम् अस्ति ? …………………
(घ) सर्वेषां मनुष्याणां माता का अस्ति ? …………………
(ङ) रत्नानाम् अन्वेषणं के कुर्वन्ति ? …………………
उत्तरः
(क) शरीरम्
(ग) पृथ्वी
(ख) दीनम्
(घ) ग्राहकाः
(ग) शीलम्

NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

३. पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखन्तु ।

(पाठ के आधार पर प्रश्नों के उत्तर पूर्णवाक्य में दीजिए।)

(क) कः विद्वान् अस्ति? ……………………
(ख) गुणिषु पूजास्थानं किम् ? ……………………
(ग) कः विद्यां न प्राप्नोति ? ……………………
(घ) मनुष्य: विद्याम् अर्थं च कथं साधयेत् ? ……………………
(ङ) कीदृशं वचनं दुर्लभम् ? ……………………
उत्तरः
(क) अर्जितस्य ज्ञानस्य जीवने आचरणेन, व्यवहारे प्रयोगेण च एव मनुष्यः वास्तविकः बिद्वान् भवति न तु केवलम् अध्ययनेव।
(ख) गुणिषु पूजास्थानं गुणाः भवन्ति, न च लिङ्गम् न च वयः ।
(ग) यः सदैव सुखम् इच्छति, परिश्रमं न करोति, अलसः अस्ति सः विद्यां न प्राप्नोति ।
(घ) मनुष्यः ज्ञानं प्राप्तुं समयस्य निरन्तरम् उपयोगः करणीयः : एकस्य अपि क्षणस्य नाशः न करणीयः । एवम् एव यदिः धनस्य संग्रहं कर्तुम् इच्छति तर्हि सः निरन्तरं प्रत्येकं रुप्यकस्य सङ्ग्रहणं कुर्यात्।
(ङ) तादृशं वचनं दुर्लभं भवति यत् हितकारकम् अपि स्यात्, मनोरमम् अपि स्यात् ।

४. रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुर्वन्तु ।

(रेखांकित पदों के आधार पर प्रश्न निर्माण कीजिए ।)

(क) शीलं परं भूषणम्। ……………………
(ख) मनुष्यः पृथिव्याः सन्तानः अस्ति । ……………………
(ग) गुणिषु लिङ्गं वयः च न महत्त्वपूर्णम्। ……………………
(घ) हितकारकं मनोहारि च वचः दुर्लभं भवति । ……………………
उत्तरः
(क) किं परं भूषणम् ?
(ख) मनुष्यः कस्याः सन्तानः अस्ति ?
(ग) केषु लिङ्गं वयः च न महत्त्वपूर्णम् ?
(घ) हितकारकं मनोहारि च किम् दुर्लभं भवति ?

५. पाठस्य आधारेण उदाहरणानुसारं समुचितं मेलनं कुर्वन्तु ।

(पाठ के आधार पर उदाहरण के अनुसार उचित मिलान कीजिए।)
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 1
उत्तरः
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 2

६. पाठात् अधोलिखितानां पदानां समानार्थकपदानि चित्वा लिखन्तु ।

(पाठ से निम्नलिखित पदों के सामानार्थक पदों को चुनकर लिखिए |)
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 3
उत्तरः
(ख) आद्यम्
(ग) अर्थम्
(ङ) वचः
(घ) वयः
(च) शीलम्

७. उदाहरणानुसारम् अधोलिखितेषु वाक्येषु रेखाङ्कित पदानां विभक्तिं निर्दिशन्तु ।

(उदाहरणानुसार नीचे लिखे वाक्यों में रेखांकित पदों की विभक्ति बताइए।)

(क) माता भूमिः पुत्रोऽहं पृथिव्याः
उत्तरः
षष्ठी विभक्तिः

(ख) गुणाः पूजास्थानं गुणिषु न च लिङ्गं न च वयः।
उत्तरः
सप्तमी विभक्ति

(ग) शीलं परं भूषणम्।
उत्तरः
प्रथमा विभक्ति

(घ) क्षणशः कणशश्चैव विद्याम् अर्थ च साधयेत् ।
उत्तरः
द्वितीया विभक्ति

(ङ) सुखार्थिनः कुतो विद्या कुतो विद्यार्थिनः सुखम् ।
उत्तरः
प्रथमा / द्वितीया विभक्ति

(च) हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः ।
उत्तरः
प्रथमा विभक्ति

NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

८. यत्र अग्रे स्वरः अस्ति तत्र अनुस्वारस्य स्थाने ‘म्’ लिखित्वा वाक्यानि पुनः लिखन्तु ।

(जिसके आगे स्वर है वहाँ अनुस्वार के स्थान पर ‘म्’ लिखकर वाक्य पुनः लिखिए।)

(कं) न रत्नं अन्विष्यति ।
उत्तरः
न रत्नम् अन्विष्यति।

(ख) शरीरं आद्यं खलु धर्मसाधनम् ।
उत्तरः
शरीरम् आद्यं खलु धर्मसाधनम्।

(ग) वयं अद्यतनं पाठं पठामः ।
उत्तरः
वयम् अद्यतनं पाठं पठामः ।

(घ) त्वं अस्माकं गृहं आगच्छ।
उत्तरः
त्वम् अस्माकं गृहम् आगच्छ।

(ङ) अहं एकं प्रश्नं प्रष्टुं इच्छामि ।
उत्तरः
अहम् एकं प्रश्नं प्रष्टुम् इच्छामि।

(च) गुणं अर्जयितुं अधिकं प्रयत्नं करोतु ।
उत्तरः
गुणम् अर्जयितुम् अधिकं प्रयत्नं करोतु ।

NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Extra Questions and Answers हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

प्रश्न 1.
पर्यायपदानि मेलयत । (पर्यायपदों को मिलाइए।)
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 4
उत्तरः
(क) – (v)
(ख) – (iv)
(ग) – (ii)
(घ) – (iii)
(ङ) – (i)
(च) – (vii)
(छ) – (vi)

प्रश्न 2.
उचितं पदं चित्वा भावार्थं पूरयन्तु।
(उचित पदों को चुनकर भावार्थ पूरा कीजिए ।)
सन्तानाः, श्रेष्ठम्, पालयति, गुणाः

I. (क) शीलं परं भूषणं ॥
भावार्थ:- मनुष्यस्य आचरणम् एव (i) ………. आभूषणम् अस्ति। सदाचारं बिना अन्ये (ii) ……… निरर्थकाः भवन्ति ।
(ख) माता भूमिः पुत्रोऽहं पृथिव्याः ॥
भावार्थ:- पृथ्वी अस्मान् माता इव लालयति (iii) …….. च अतः भूमिः अस्माकं माता अस्ति । वयं सर्वे अस्याः
पृथिव्या: (iv) ….. स्मः । एषा सर्वदा पूज्या अस्ति ।
उत्तरः
(i) श्रेष्ठम्
(ii) गुणाः
(iii) पालयति
(iv) सन्ताना:

II. परिश्रमः, गुणवान् आलस्यं पूजनीयः

(क) गुणाः पूजास्थानं गुणिषु न च लिङ्ग न च वयः ॥
भावार्थ:- गुणानां सर्वदा एव आदरः भवति। (i) ……… जनः पुरुष: स्त्री वा भवेत् बालः वृद्धः वा भवेत् सः सर्वदा (ii) …….. एव भवति ।

(ख) सुखार्थिनः कुतो विद्या, कुतो विद्यार्थिनः सुखम्॥
भावार्थ:- यः सदैव सुखम् इच्छति (iii) …….. न करोति, आलसः अस्ति सः विद्या प्राप्तुं न शक्नोति । अतः यः ज्ञानं लब्धुम् इच्छति स: (iv) ……. सुखं च त्यक्त्वा निरन्तरं प्रयासं कुर्यात् ।
उत्तरः
(i) गुणवान्
(ii) पूजनीय
(iii) परिश्रमं
(iv) आलस्य

प्रश्न 3.
मञ्जूषायाः सहायतया रिक्तस्थानानि पूरयत ।
(मंजूषा की सहायता से खाली स्थान भरिए ।)
मञ्जूषा रूग्णेभ्यः, कार्याय, भ्रमणाय जीवनाय विद्यायै

(क) छात्रा ……….. सुखं त्यजन्ति ।
(ख) जल …….. भवति ।
(ग) वृद्धाः ………. उपवनं गच्छन्ति ।
(घ) जनक: ……… कार्यालयं गच्छति ।
(ङ) चिकित्सक: ……… औषधं यच्छति ।
उत्तरः
(क) विद्यायै
(ख) जीवनाय
(ग) भ्रमणाय
(घ) कार्याय
(ङ) रूग्णेभ्यः

प्रश्न 4.
चतुर्थीविभक्ति – पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत ।
(चतुर्थी विभक्ति के पदों से खाली स्थान भरिए ।)

(क) जना: ……… नदीं प्रति गच्छन्ति । (स्नान)
(ख) महिला ………. देवालयं गच्छन्ति । (पूजन)
(ग) सूर्य: ………. भवति । (प्रकाश)
(घ) रात्रौ नववादने अहं ……… गच्छामि। (शयन)
(ङ) मेघाः ……… भवति । (जल)
(च) …….. नमः । (आचार्य)
उत्तरः
(क) स्नानाय
(ख) पूजनाय
(ग) प्रकाशाय
(घ) शयनाय
(ङ) जलाय
(च) आचार्याय

NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

प्रश्न 5.
निम्नलिखितपदानां चतुर्थी विभक्ति रूपाणि लिखत ।
(निम्नलिखित पदों के चतुर्थी विभक्ति के रूप लिखिए।)
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 5
उत्तरः
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः 10

The post NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 8 Question Answer Solutions हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/cqr7Z6B
via IFTTT

Class 7 SST Social Science Extra Questions Exploring Society India and Beyond

CBSE NCERT Extra Questions for Class 7 Social Science SST Exploring Society India and Beyond Pdf free download are part of NCERT Solutions for Class 7 Social Science. Here we have given NCERT Class 6 SST Important Extra Questions.

Extra Questions for Class 7 Social Science SST

SST Extra Questions Class 7 Theme A India and the World: Land and the People

  • Chapter 1 Geographical Diversity of India Class 7 Extra Questions
  • Chapter 2 Understanding the Weather Class 7 Extra Questions
  • Chapter 3 Climates of India Class 7 Extra Questions

Class 7 SST Important Questions Theme B Tapestry of the Past

  • Chapter 4 New Beginnings Cities and States Class 7 Extra Questions
  • Chapter 5 The Rise of Empires Class 7 Extra Questions
  • Chapter 6 The Age of Reorganisation Class 7 Extra Questions
  • Chapter 7 The Gupta Era An Age of Tireless Creativity Class 7 Extra Questions

Class 7 Social Science Extra Questions Theme C Our Cultural Heritage and Knowledge Traditions

  • Chapter 8 How the Land Becomes Sacred Class 7 Extra Questions

NCERT Social Science Class 7 Extra Questions Theme D Governance and Democracy

  • Chapter 9 From the Rulers to the Ruled Types of Governments Class 7 Extra Questions
  • Chapter 10 The Constitution of India An Introduction Class 7 Extra Questions

Class 7 SST Extra Questions Theme E Economic Life Around Us

  • Chapter 11 From Barter to Money Class 7 Extra Questions
  • Chapter 12 Understanding Markets Class 7 Extra Questions

Also Read

NCERT Class 7 Social Science Extra Questions (Old Syllabus)

Extra Questions for Class 7 Social Science Geography : Our Environment

Extra Questions for Class 7 Social Science History : Our Pasts – II

Extra Questions for Class 7 Social Science Civics : Social and Political Life – II

The post Class 7 SST Social Science Extra Questions Exploring Society India and Beyond appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/SVoIMkE
via IFTTT

Thursday, 15 May 2025

Class 3 EVS Chapter 8 Notes Food We Eat

The Class 3 EVS Notes Chapter 8 Food We Eat हमारा भोजन is written in simple language for easy learning.

Food We Eat Class 3 EVS Notes Chapter 8

→ Spicy : Containing strong flavours from spices

→ Lassi : A sweet drink made from curd

→ Balanced diet : A diet that provides all kinds of nutrients in the amount which our body needs

→ Healthy food : Food that gives us all the nutrients we need to stay healthy and energetic

→ Aam panna : A sweet and sour drink made from raw mangoes

→ Ingredients : Things we need to make food

→ Seasonal foods : Foods that are grown and harvested in specific seasons

Class 3 EVS Chapter 8 Notes Food We Eat

→ Spicy : Food containing strong flavours from spices.

→ Astringent : Slightly bitter but fresh in taste or smell.

→ Grains : Seeds of wheat, rice etc.

→ Balanced diet : A diet consisting of a variety of different types of food and providing adequate amounts of the nutrient necessary for healthy body.

→ Energetic : Full of energy or enthusiasm (very active).

→ Ingredients : Food items or substances that are combined to make a particular dish.

Class 3 EVS Chapter 8 Notes in Hindi हमारा भोजन

→ मनपसंद : रुचिकर, मनचाहा, मनभावन।

→ मसालेदार : मसाले से भरा हुआ।

→ आश्चर्यचकित : कुछ जानने की इच्छ।

→ जूस : रस।

→ अतिथि : मेहमान।

→ व्यंजन : पकवान (विशेष भोजन)।

→ धावक : दौड़नेवाला।

→ आवभगत : सत्कार।

→ संतुलित : बिल्कुल ठीक।

Class 3 EVS Chapter 8 Notes Food We Eat

→ अभ्यास : किसी काम को बार-बार करना, आदत।

→ प्रतियोगिता : प्रतिद्वंद्विता, होड़।

→ शुभ : अनुकूल।

→ चैंपियन : विजेता।

→ पदक : धातु की डिस्क के रूप में एक पुरस्कार, मेडल।

→ प्रोत्साहित करना : समर्थन देना।

→ स्वादिष्ट : स्वाद के लिए बेहद सुखद।

→ अक्सर : नियमित रूप से।

→ मौसमी : वर्ष के किसी विशेष मौसम से संबंधित।

→ अस्वस्थ : स्वास्थ्य के लिए हानिकारक।

The post Class 3 EVS Chapter 8 Notes Food We Eat appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/GlHrUmN
via IFTTT

Wednesday, 14 May 2025

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

Chapter-wise Class 6 Science Important Questions and Class 6 Science Chapter 12 Extra Questions and Answers in Hindi पृथ्वी से परे are useful for focused study.

Class 6 Science Chapter 12 Extra Questions and Answers in Hindi Medium पृथ्वी से परे

अति लघुत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
हमारी आकाशगंगा का नाम क्या है?
उत्तर:
मिल्की वे (मंदाकिनी आकाशगंगा)

प्रश्न 2.
सौरमंडल में सबसे बड़ा ग्रह कौन-सा है?
उत्तर:
बृहस्पति।

प्रश्न 3.
सूर्य के चारों ओर ग्रहों द्वारा अपनाए जाने वाले पथ को क्या कहते हैं?
उत्तर:
कक्षा

प्रश्न 4.
सूर्य के निकट आने पर पूँछ विकसित करने वाले बर्फीले पिंडों को क्या कहते हैं?
उत्तर:
धूमकेतु

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

लघुत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
सौर परिवार क्या है?
उत्तर:
सौर परिवार में सूर्य और उसके चारों ओर परिक्रमा करने वाले सभी खगोलीय पिंड शामिल हैं, जिनमें आठ ग्रह, चंद्रमा, क्षुद्रग्रह और धूमकेतु सहित छोटी वस्तुएँ शामिल हैं।

प्रश्न 2.
कौन-सा ग्रह अपने व्यापक वलय तंत्र के लिए जाना जाता है, और इसमें कितने प्रमुख वलय हैं?
उत्तर:
शनि अपने व्यापक वलय तंत्र (500 से 1000 के लगभग) के लिए जाना जाता है, जिसमें कई जैसे A, B, C, D, E, F, G, H आदि प्रमुख वलय शामिल हैं।

प्रश्न 3.
पृथ्वी पर मौसम किस कारण से आते हैं?
उत्तर:
पृथ्वी के मौसम इसकी धुरी के झुकाव और सूर्य के चारों ओर इसकी कक्षा के कारण होते हैं। जब पृथ्वी उत्तरी ध्रुव की ओर झुकती है, तो गर्मी होती है और जब दक्षिणी ध्रुव की ओर झुकती है, तो सर्दी होती है।

प्रश्न 4.
कौन-सा ग्रह अपने ग्रेट रेड स्पॉट के लिए प्रसिद्ध है और यह क्या है?
उत्तर:
बृहस्पति अपने ग्रेट रेड स्पॉट के लिए प्रसिद्ध है, जो एक विशाल, लगातार चलने वाला तूफानी सिस्टम है। यह एक बड़े, लाल रंग के अंडाकार आकार का दिखाई देता है और इसे सैकड़ों वर्षों से देखा जा रहा है।

प्रश्न 5.
धूमकेतु क्या हैं और वे अपनी पूँछ कैसे विकसित करते हैं?
उत्तर:
धूमकेतु, बर्फीले पिंड हैं जो सूर्य की परिक्रमा करते हैं। जब वे सूर्य के पास पहुँचते हैं, तो उसमें मौजूद जमी हुई सामग्री वाष्पित होने लगती है। यह वाष्पीकृत सामग्री धूमकेतु की पूँछ बनाती है।

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

दीर्घ उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
पृथ्वी के प्राकृतिक उपग्रह का वर्णन कीजिए।
उत्तर:
चंद्रमा पृथ्वी का प्राकृतिक उपग्रह है। इसे पृथ्वी की एक परिक्रमा पूरी करने में 27 दिन लगते हैं। चंद्रमा का व्यास पृथ्वी के आकार का लगभग एक चौथाई है। चंद्रमा की सतह पर गोलाकार कटोरे जैसी संरचनाएँ दिखाई देती हैं जिन्हें गर्त ( क्रेटर्स) कहा जाता है। चंद्रमा पर कोई वायुमंडल, जल या जीवन नहीं है। भारत दुनिया का पहला देश बन गया जिसने कम खोजे गए चंद्रमा के दक्षिणी ध्रुव के पास लैंडिंग की।

प्रश्न 2.
हमारे सौर परिवार में कितने ग्रह हैं ? इनके नाम हमारे प्राचीन काल के नाम के साथ बताएँ।
उत्तर:
• हमारे सौर परिवार में आठ ग्रह हैं।
• मर्करी – बुध
अर्थ – पृथ्वी
ज्यूपिटर – बृहस्पति या गुरु
यूरेनस – अरुण
वीनस – शुक्र
मार्स – मंगल
सेटर्न – शनि
नेपच्यून – वरुण

बहुविकल्पीय प्रश्न

प्रश्न 1.
पृथ्वी के लिए प्रकाश और ऊष्मा का मुख्य स्रोत क्या है?
(a) चंद्रमा
(b) सूर्य
(c) मंगल
(d) एक तारा
उत्तर:
(b) सूर्य

प्रश्न 2.
किस ग्रह को ‘लाल ग्रह’ के नाम से जाना जाता है?
(a) शुक्र
(b) पृथ्वी
(c) मंगल
(d) बृहस्पति
उत्तर:
(c) मंगल

प्रश्न 3.
किसी ग्रह की परिक्रमा करने वाले प्राकृतिक उपग्रह को क्या कहते हैं?
(a) चंद्रमा
(b) धूमकेतु
(c) क्षुद्रग्रह
(d) तारा
उत्तर:
(a) चंद्रमा

प्रश्न 4.
निम्नलिखित में से कौन-सा ग्रह हमारे सौर परिवार का सबसे बड़ा ग्रह है?
(a) पृथ्वी
(b) शुक्र
(c) शनि
(d) बृहस्पति
उत्तर:
(d) बृहस्पति

प्रश्न 5.
कौन-सा ग्रह अपनी खूबसूरत वलय प्रणाली के लिए प्रसिद्ध है?
(a) यूरेनस
(b) शनि
(c) वरुण
(d) मंगल
उत्तर:
(b) शनि

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

प्रश्न 6.
मंगल और बृहस्पति के बीच स्थित पट्टी का क्या नाम है जिसमें सूर्य का गुरुत्वाकर्षण बल ग्रहों पर कार्य करता है?
(a) क्षुद्रग्रह पट्टी
(b) ओर्ट बादल
(c) कुइपर पट्टी
(d) धूमकेतु पट्टी
उत्तर:
(a) क्षुद्रग्रह पट्टी

प्रश्न 7.
सौरमंडल में सबसे ऊँचा पर्वत (ओलंपस मॉन्स) किस ग्रह पर है ?
(a) पृथ्वी
(b) मंगल
(c) शुक्र
(d) वरुण
उत्तर:
(b) मंगल

प्रश्न 8.
पृथ्वी के एकमात्र प्राकृतिक उपग्रह का नाम क्या है?
(a) टाइटन
(b) फोबोस
(c) चंद्रमा
(d) यूरोपा
उत्तर:
(c) चंद्रमा

प्रश्न 9.
कौन-सा ग्रह अपनी झुकी हुई धुरी के लिए जाना जाता है जो चरम मौसमों का कारण बनता है?
(a) पृथ्वी
(b) बृहस्पति
(c) वरुण
(d) यूरेनस
उत्तर:
(d) यूरेनस

प्रश्न 10.
धूमकेतु मुख्य रूप से किससे बने होते हैं?
(a) बर्फ और धूल
(b) गैस और धूल
(c) चट्टान और धातु
(d) प्लाज्मा और तारे
उत्तर:
(a) बर्फ और धूल

अभिकथन- कारण प्रश्न

निम्नलिखित प्रश्नों में, अभिकथन (A) के बाद कारण (R) दिया गया है। सही विकल्प का चयन इस रूप में करें-
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।
(b) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं लेकिन कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण नहीं है।
(c) अभिकथन (A) सत्य है लेकिन कारण (R) सत्य नहीं है ।
(d) अभिकथन (A) सत्य नहीं है लेकिन कारण (R) सत्य है।

प्रश्न 1.
(A) : चंद्रमा, पृथ्वी का एक प्राकृतिक उपग्रह है।
(R) : चंद्रमा पृथ्वी के गुरुत्वाकर्षण बल के कारण पृथ्वी की परिक्रमा करता है।
उत्तर:
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।

प्रश्न 2.
(A) : बृहस्पति सौर परिवार का सबसे बड़ा ग्रह है।
(R) : बृहस्पति का गुरुत्वाकर्षण बल अन्य ग्रहों की तुलना में बहुत शक्तिशाली है।
उत्तर:
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

प्रश्न 3.
(A) : धूमकेतु की पूँछ तब चमकती है जब वे सूर्य के समीप आते हैं।
(R) : धूमकेतु की चमकती पूँछ बर्फ और धूल के वाष्पीकरण से बनती है।
उत्तर:
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।

प्रश्न 4.
(A) : क्षुद्रग्रह पट्टी, मंगल और बृहस्पति की कक्षाओं के बीच स्थित है।
(R) : क्षुद्रग्रह पट्टी में कई चट्टानी वस्तुएँ हैं जो कभी ग्रह नहीं बन पाईं।
उत्तर:
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।

प्रश्न 5.
(A) : सौर परिवार में ग्रह सूर्य के चारों ओर अण्डाकार कक्षाओं का अनुसरण करते हैं।
(R) : अण्डाकार कक्षाएँ ग्रहों पर सूर्य के गुरुत्वाकर्षण बल के प्रभाव का परिणाम हैं।
उत्तर:
(a) अभिकथन (A) और कारण (R) दोनों सत्य हैं और कारण (R) अभिकथन (A) का सही स्पष्टीकरण है।

स्थिति अध्ययन प्रश्न

I. प्रकाश प्रदूषण, एक बढ़ती हुई पर्यावरणीय चिंता है, जो तब होती है जब गलत दिशा में कृत्रिम प्रकाश रात के आकाश को अत्यधिक प्रकाशित करता है, प्राकृतिक चक्रों को बाधित करता है और आकाश की चमक सितारों की दृश्यता को कम करती है। यह घटना न केवल आकाशीय पिंडों को देखने की हमारी क्षमता को प्रभावित करती है, बल्कि इसके गंभीर पारिस्थितिक परिणाम भी हैं। यह वन्यजीवों की रात्रिकालीन गतिविधियों, जैसे प्रवास और प्रजनन पैटर्न को बाधित करता है, और नींद के पैटर्न और सर्केडियन लय में हस्तक्षेप करके मानव स्वास्थ्य को प्रभावित करता है। शहरी क्षेत्र विशेष रूप से प्रभावित होते हैं, जहाँ स्ट्रीट लाइट, बिलबोर्ड और इमारतें, इस चमक में महत्वपूर्ण योगदान देती हैं। प्रकाश प्रदूषण को नियमित / कम करने में निम्न तीव्रता वाले प्रकाश का उपयोग करना, प्रकाश को नीचे की ओर निर्देशित करना, लाल या एम्बर रोशनी का उपयोग करना जैसे उपाय लागू करना शामिल है जो स्पेक्ट्रम में अन्य रंगों की तुलना में कमजोर होते हैं और आकाश में कम चमक और चकाचौंध पैदा करते हैं।

प्रश्न 1.
प्रकाश प्रदूषण क्या है?
(a) दिन के दौरान प्राकृतिक प्रकाश का उपयोग।
(b) रात में अत्यधिक या गलत दिशा में कृत्रिम प्रकाश।
(c) शहरी क्षेत्रों में प्रकाश की अनुपस्थिति।
(d) मौसम की स्थिति के कारण प्राकृतिक प्रकाश में कमी।
उत्तर:
(b) रात में अत्यधिक या गलत दिशा में कृत्रिम प्रकाश।

प्रश्न 2.
किस प्रकार के प्रकाश प्रदूषण के कारण आकाश चमकीला दिखाई देता है और तारों की दृश्यता कम हो जाती है?
(a) चकाचौंध
(b) आकाश की चमक
(c) प्रकाश अतिक्रमण
(d) अव्यवस्था
उत्तर:
(b) आकाश की चमक

प्रश्न 3.
शहरी क्षेत्रों में प्रकाश प्रदूषण का एक सामान्य स्रोत निम्नलिखित में से कौन-सा है?
(a) सौर पैनल
(b) स्ट्रीट लैंप और बिलबोर्ड
(c) परावर्तक सतहें
(d) प्राकृतिक दिन का प्रकाश
उत्तर:
(b) स्ट्रीट लैंप और बिलबोर्ड

प्रश्न 4.
प्रकाश प्रदूषण मानव स्वास्थ्य को कैसे प्रभावित कर सकता है?
(a) नींद की गुणवत्ता में सुधार करके
(b) विटामिन डी उत्पादन में वृद्धि करके
(c) सर्केडियन लय और नींद के पैटर्न को बाधित करके
(d) मूड और सतर्कता को बढ़ाकर
उत्तर:
(c) सर्केडियन लय और नींद के पैटर्न को बाधित करके

प्रश्न 5.
प्रकाश का कौन-सा रंग प्रकाश प्रदूषण में योगदान करने की सबसे कम संभावना है?
(a) नीला
(b) लाल
(c) हरा
(d) सफेद
उत्तर:
(b) लाल

Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे

II. सूर्य, हमारा सबसे नजदीकी तारा, हमारे सौरमंडल का केंद्र है। पृथ्वी से लगभग 150 मिलियन किलोमीटर की दूरी पर स्थित सूर्य के प्रकाश को प्रकाश की गति से यात्रा करते हुए हम तक पहुँचने में लगभग 8 मिनट ( और 20 सेकंड) लगते हैं। सूर्य के केंद्र में तापमान असाधारण रूप से लगभग 15 मिलियन डिग्री सेल्सियस होता है, जो इसकी अपार ऊर्जा का स्रोत है, जो पौधों के साथ-साथ अन्य सभी जीवित प्राणियों के लिए उपयोगी है। सूर्य, जलवायु, मौसम, ऋतुएँ, जल चक्र और हवाओं के लिए जिम्मेदार है, जो पृथ्वी पर जीवन को बनाए रखने के लिए महत्वपूर्ण हैं। सूर्य, चंद्रमा और पृथ्वी, सौर और चंद्र ग्रहण का कारण बनते हैं। सूर्य ग्रहण के दौरान सूर्य की बाहरी परत जिसे कोरोना के रूप में जाना जाता है दिखाई देती है।

प्रश्न 1.
सूर्य किस प्रकार का खगोलीय पिंड है?
(a) ग्रह
(b) तारा
(c) चंद्रमा
(d) धूमकेतु
उत्तर:
(b) तारा

प्रश्न 2.
पूर्ण सूर्य ग्रहण के दौरान सूर्य की कौन-सी परत हमें दिखाई देती है?
(a) कोर
(b) क्रोमोस्फीयर
(c) फोटोस्फीयर
(d) कोरोना
उत्तर:
(d) कोरोना

प्रश्न 3.
सूर्य के कोर का तापमान कितना है?
(a) लगभग 5,500 °C
(b) लगभग 15 मिलियन °C
(c) लगभग 10,000 °C
(d) लगभग 1 मिलियन °C
उत्तर:
(b) लगभग 15 मिलियन °C

प्रश्न 4.
सूर्य से प्रकाश को पृथ्वी तक पहुँचने में कितना समय लगता है?
(a) लगभग 1 मिनट
(b) लगभग 8 मिनट
(c) लगभग 1 घंटा
(d) लगभग 24 घंटे
उत्तर:
(b) लगभग 8 मिनट

प्रश्न 5.
पृथ्वी की जलवायु पर सूर्य का क्या प्रभाव है?
(a) यह पृथ्वी को ठंडा करता है
(b) यह पृथ्वी के मौसमों का कारण बनता है
(c) इसका पृथ्वी की जलवायु पर कोई प्रभाव नहीं पड़ता है
(d) यह दिन और रात बनाता है
उत्तर:
(b) यह पृथ्वी के मौसमों का कारण बनता है

The post Class 6 Science Chapter 12 Important Questions in Hindi पृथ्वी से परे appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/tMTlg4e
via IFTTT

Tuesday, 13 May 2025

Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व

Chapter-wise Exploring Society India and Beyond Class 6 Solutions and Class 6 Social Science Chapter 13 Question Answer in Hindi Medium कार्य का महत्व are useful for focused study.

Class 6th SST Chapter 13 Question Answer in Hindi Medium

Social Science Class 6 Chapter 13 Question Answer in Hindi

कक्षा 6 सामाजिक विज्ञान पाठ 13 के प्रश्न उत्तर in Hindi कार्य का महत्व

महत्वपूर्ण प्रश्न (पृष्ठ 183)

Question 1.
लोग विभिन्न प्रकार की किन-किन गतिविधियों में सम्मिलित होते हैं?
उत्तर:
लोग दो मुख्य प्रकार की गतिविधियों में सम्मिलित होते हैं : आर्थिक गतिविधियाँ और गैर- आर्थिक गतिविधियाँ । आर्थिक गतिविधियाँ वे हैं जिनमें मुद्रा शामिल होती है या जो शामिल पक्षों के लिए पैसे या पैसे के मूल्य के बदले की जाती है । उदाहरण के लिए, एक व्यवसायी बाजार में स्कूल बैग बेच रहा है, एक वकील कोई केस लड़ रहा है और फीस कमा रहा है।

Question 2.
हमारे दैनिक जीवन में इनका क्या योगदान है?
उत्तर:
आर्थिक गतिविधियाँ हमें भोजन, कपड़े और सेवाओं जैसी आवश्यक चीजें प्राप्त करने में मदद करती हैं। वे परिवारों को चलाने के लिए पैसे उपलब्ध कराती हैं। पैसे के बिना जीवन नहीं चल सकता। गैर-आर्थिक गतिविधियाँ भी महत्वपूर्ण हैं। क्योंकि वे हमें मजबूत रिश्ते बनाने और हमारे समुदायों में एक- दूसरे का समर्थन करने में मदद करती हैं। आर्थिक और गैर-आर्थि दोनों गतिविधियाँ हमारे जीवन में महत्वपूर्ण भूमिका निभाती हैं।

आइए पता लगाएँ (पृष्ठ-185)

Question 1.
अनु और कबीर की कहानी में भिन्न-भिन्न पात्र कौन-कौन से कार्य कर रहे थे? नीचे दी गई तालिका में लिखिए-
उत्तर:

कहानी के पात्र वे कौन-कौन से कार्य करते हैं?
अनु की माँ वह अपने पति की मदद करती है, घर की देखभाल करती है और समुदाय की महिलाओं को बुनाई सिखाती है।
कबीर के दादा आस-पड़ोस के बच्चों को पढ़ाने के लिए स्वयंसेवा करते हैं।
गीता आंटी भारतीय वायुसेना में पायलट के रूप में सेवारत ।
रोहन एक सॉफ्टवेयर कंपनी में कार्य करता है तथा छात्रों को स्वेच्छा से कंप्यूटर कौशल सिखाता है।
अनु के पिता कपड़े की दुकान चलाते हैं।

आइए पता लगाएँ (पृष्ठ-187)

Question 1.
पाठ्यपुस्तक के ‘पृष्ठ 185 पर दी गई तालिका में क्या आपने तीसरा रिक्त स्तंभ देखा? इस स्तंभ में ‘आर्थिक या गैर-आर्थिक गतिविधि’ को अंकित कीजिए। अब इन्हें गतिविधि के प्रकार के अनुसार भी वर्गीकृत कीजिए ।
Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व Img 1
उत्तर:

कहानी के पात्र वे कौन-कौन से कार्य करते हैं? आर्थिक / गैर-आर्थिक गतिविधि
अनु की माँ वह अपने पति की मदद करती है, घर की देखभाल करती है और समुदाय की महिलाओं को बुनाई सिखाती है। आर्थिक / गैर-आर्थिक
कबीर के दादा आस-पड़ोस के बच्चों को पढ़ाने के लिए स्वयंसेवा करते हैं। गैर-आर्थिक
गीता आंटी भारतीय वायुसेना में पायलट के रूप में सेवारत । आर्थिक
रोहन एक सॉफ्टवेयर कंपनी में कार्य करता है तथा छात्रों को स्वेच्छा से कंप्यूटर कौशल सिखाता है । आर्थिक / गैर-आर्थिक
अनु के पिता कपड़े की दुकान चलाते हैं। आर्थिक

आइए विचार करें (पृष्ठ-187)

Question 1.
कबीर के दादाजी आस-पास के बच्चों को स्वैच्छिक रूप से निःशुल्क पढ़ाते हैं। यह आर्थिक गतिविधि है या गैर-आर्थिक ? यह गतिविधि आपके अध्यापक द्वारा विद्यालय में पढ़ाए जाने से किस प्रकार भिन्न है? अपने सहपाठियों के साथ चर्चा कीजिए |
उत्तर:
कबीर के दादाजी बच्चों को निःशुल्क पढ़ाते हैं । यह एक गैर-आर्थिक गतिविधि है, क्योंकि इसके लिए उन्हें कोई भुगतान नहीं मिलता। यह अध्यापकों से अलग है क्योंकि वे हमें स्कूल में अपनी नौकरी के रूप में पढ़ाते हैं और इसके लिए उन्हें भुगतान मिलता है । यह एक आर्थिक गतिविधि है। शिक्षक एक पेशे के रूप में शिक्षा प्रदान करते हैं और वेतन लेते हैं जबकि कबीर के दादाजी दयालुता के कारण निःशुल्क बच्चों को पढ़ाते हैं।

Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व

Question 2.
आप और आपके परिवार के लिए कौन-सी गैर-आर्थिक गतिविधियाँ महत्वपूर्ण हैं? ये क्यों बहुमूल्य हैं ?
उत्तर:
कुछ गैर-आर्थिक गतिविधियाँ जो मेरे परिवार के लिए महत्वपूर्ण हैं, उनमें एक साथ मिलकर खाना पकाना, एक-दूसरे के गृह कार्यों में मदद करना, युवाओं द्वारा दादा-दादी की देखभाल करना, परिवार के सदस्यों द्वारा घर के नवीनीकरण में सहायता करना, घर की सफाई आदि ।
ये गतिविधियाँ मूल्यवान हैं क्योंकि वे हमारे पारिवारिक बंधन को मजबूत बनाती हैं, भावनात्मक योगदान देती है और सुखद यादें बनाती हैं। प्यार तथा समर्थन सिखाती हैं, जो हर किसी की खुशी के लिए वास्तव में महत्वपूर्ण है।

आइए विचार करें (पृष्ठ-189)

Question 1.
क्या आप अपने घर से विद्यालय जाने के मार्ग में लोगों द्वारा की जाने वाली विभिन्न प्रकार की आर्थिक गतिविधियों का स्मरण कर सकते हैं? आपके विचार से इन लोगों को किस प्रकार भुगतान किया जाता है?
उत्तर:
स्कूल जाते समय मैंने लोगों को दुकान में काम करते, फल तथा सब्जियाँ बेचते और बस चलाते देखा है। दुकानदार सामान बेचकर पैसा कमाते हैं। दुकान के कर्मचारियों को महीने में एक बार वेतन मिलता है। विक्रेता (किसान) को उनके द्वारा बेचे गए फल और सब्जियों के लिए पैसे मिलते हैं और बस ड्राइवर को बस चलाने के बदले दिहाड़ी मिलती है।

आइए पता लगाएँ (पृष्ठ-191)

Question 1.
आपके विचार से जो गतिविधियाँ या व्यवसाय मौद्रिक मूल्य का सृजन करते हैं, उनके सामने सही (✓) का निशान लगाइए। क्या आप अंतिम दो रिक्त पंक्तियों में दो गतिविधियाँ और उनके मूल्य सृजन से संबंधित धनराशि के दो उदाहरण जोड़ सकते हैं?
Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व Img 2
उत्तर:

गतिविधि/व्यवसाय मूल्य सृजन संबंधी धनराशि के उदाहरण
बेकर
दर्जी
किसान द्वारा अपने ट्रैक्टर की मरम्मत
चिकित्सक
परिवार के लिए भोजन बनाने वाले अभिभावक
वैज्ञानिक
बीमार दादा-दादी एवं नाना-नानी की देखभाल करने वाला व्यक्ति
पलंबर
अध्यापक

आइए विचार करें (पृष्ठ-193)

Question 1.
भारत के अनेक समुदायों में सामुदायिक सहभागिता की समान परंपराएँ हैं। क्या आप अपने क्षेत्र की कुछ ऐसी परंपराओं के बारे में बता सकते हैं?
उत्तर:

परंपरा सामुदायिक भागीदारी
1. स्वच्छ भारत अभियान समुदाय के लोग अपनी गलियों, सड़कों, और पार्कों की सफाई करते हैं।
2. वन महोत्सव बरसात के मौसम में कॉलोनी / गाँव में पेड़ लगाते हैं।
3. विश्वकर्मा एवं कुछ अन्य धार्मिक दिन सभी आगंतुक निःशुल्क जा सकते हैं।
4. सर्व शिक्षा कुछ लोग वंचित बच्चों को निःशुल्क शिक्षा देते हैं।
5. सर्दी के कपड़े रात्रि में सड़क किनारे लोगों को कंबल वितरित ।

Question 2.
हम भारत में कई त्योहार मनाते हैं। इन त्योहारों के अवसर पर लोग मिलकर अनेक गतिविधियाँ करते हैं। वे मिल-जुलकर स्थान की सजावट करते हैं और व्यंजनों को बनाते हैं। क्या ये गैर-आर्थिक गतिविधियाँ हैं? आपके विचार से इनमें क्या जीवन-मूल्य समाहित हैं ?
उत्तर:
हाँ, ये गैर-आर्थिक गतिविधियाँ हैं क्योंकि लोग इन्हें मौज-मस्ती और साथ मिलकर जश्न मनाने के लिए करते हैं, पैसे कमाने के लिए नहीं। इनका महत्व इसलिए है, क्योंकि ये समुदाय को एक साथ लाते हैं, खुशियाँ पैदा करते हैं, सांस्कृतिक विरासत को बढ़ावा देते हैं, परंपरा का जश्न मनाते हैं तथा दोस्ती को मजबूत करते हैं।

Question 3.
क्या आप उन सामुदायिक कार्यक्रमों की पहचान कर सकते हैं जिन्हें आपके विद्यालय या आस-पास आयोजित किया गया हो ? इन कार्यक्रमों में आपने क्या देखा?
उत्तर:
हमारे विद्यालय में एक कार्यक्रम आयोजित किया, जिसमें हम स्थानीय पार्क में पेड़ लगाते हैं। वहाँ मैंने देखा बहुत-से छात्र एवं शिक्षक इसमें भाग लेते हैं। यह एकजुटता, जिम्मेदारी, टीमवर्क और आत्मसंतुष्टि की भावना देता है। यह पर्यावरण संरक्षण में मदद करता है। इसमें हमने अपने समुदाय के लिए पेड़ों के महत्व के बारे में सीखा।

Class 6 Social Science Ch 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व

प्रश्न, गतिविधियाँ और परियोजनाएँ (पृष्ठ-193)

Question 1.
आर्थिक गतिविधियाँ किस प्रकार गैर-आर्थिक गतिविधियों से भिन्न होती हैं?
उत्तर:

पहलू आर्थिक गतिविधियाँ गैर-आर्थिक गतिविधियाँ
उद्देश्य पैसा कमाने या वस्तु और सेवाएँ प्रदान करने के लिए प्यार, देखभाल और दोस्ती जैसी भावनाओं का विकास
भुगतान इसमें धन या किसी प्रकार का भुगतान प्राप्त करना शामिल है। आमतौर पर इसमें कोई भुगतान शामिल नहीं होता है।
उदाहरण उत्पाद बेचना, सेवाएँ प्रदान करना, माल का निर्माण । परिवार के लिए खाना पकाना, स्वयंसेवा करना, दोस्तों के साथ समय बिताना ।
कार्य की प्रकृति पैसे या पैसे के मूल्य के बदले में किया गया प्रदर्शन सद्भावना या व्यक्तिगत संतुष्टि के लिए किया गया।
अर्थव्यवस्था पर प्रभाव आर्थिक वृद्धि व विकास में योगदान देता है। सामाजिक कल्याण व सामुदायिक बंधन में योगदान ।

Question 2.
लोग किस प्रकार की आर्थिक गतिविधियों में सम्मिलित होते हैं? उदाहरण सहित समझाइए ।
उत्तर:
सामान बेचना : बहुत से लोग बाजारों या दुकानों में समान बेचते हैं। उदाहरण के लिए, एक किसान स्थानीय बाजार में फल तथा सब्जियाँ बेचता है। यह एक आर्थिक गतिविधि है, क्योंकि किसान उपज बेचकर पैसा कमाता है।

सेवाएँ प्रदान करना : कुछ लोग सामान बेचने के बजाय सेवाएँ प्रदान करते हैं। उदाहरण के लिए, एक डॉक्टर रोगियों को चिकित्सा सेवा प्रदान करता है। जब मरीज अपनी जाँच या उपचार के लिए भुगतान करते हैं तो डॉक्टर अपनी सेवाओं के लिए पैसा कमाता है।

विनिर्माण : कारखाने वे स्थान हैं जहाँ उत्पाद बनाए जाते हैं। उदाहरण के लिए, कार निर्माण कारखाने में काम करने वाले कर्मचारी कारों को असेंबल करते हैं, उन्हें उनके काम के लिए वेतन दिया जाता है, जो आर्थिक गतिविधि का दूसरा रूप है।

दैनिक मजदूरी: कुछ कर्मचारियों को दैनिक आधार पर भुगतान किया जाता है। उदाहरण के लिए, समारोह में वेटर का काम घंटे के आधार पर निर्धारित किया जाता है।

कमीशन : ये कोई काम कराने या समझौते के बाद में पैसा लेते हैं। उदाहरण के लिए, कोई व्यक्ति दुल्हन और दूल्हे के रिश्तेदारों के बीच बैठक की व्यवस्था करता है तथा अंतिम समारोह खत्म होने के बाद कमीशन लेता है।

वस्तु के के रूप में भुगतान : कभी-कभी लोग अपने काम के लिए गैर-नकद भुगतान प्राप्त करते हैं। उदाहरण के लिए, एक किसान को अपने भुगतान का कुछ हिस्सा नकद के बजाय अनाज या सब्जियों जैसे सामान के रूप में मिल सकता है।

Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व

Question 3.
सामुदायिक सेवा गतिविधियों में लगे लोग अत्यधिक सम्माननीय हैं। इस कथन पर टिप्पणी कीजिए ।
उत्तर:
सामुदायिक सेवा में शामिल लोग जरूरतमंदों की मदद करते हैं। उदाहरण के लिए, भोजन बैंक के स्वयंसेवक जरूरतमंद परिवारों को भोजन वितरित करने में मदद करते हैं। यह सहायता मूल्यवान है, क्योंकि यह लोगों के जीवन में सकारात्मक बदलाव लाती है। सामुदायिक सेवा लोगों को एक साथ लाती है। जब लोग किसी पार्क की सफाई या चैरिटी कार्यक्रम आयोजित करने जैसे प्रोजेक्ट पर एक साथ कार्य करते हैं तो दोस्ताने रिश्ते बन जाते हैं, जिससे सामुदायिक बंधन मजबूत होता है। एकजुटता की यह भावना मूल्यवान है क्योंकि यह सहायक वातावरण बनाती है।

सामुदायिक सेवा में शामिल होने से व्यक्तियों को नए कौशल सीखने और अनुभव प्राप्त करने में मदद मिलती है। यह व्यक्तिगत विकास उनके भविष्य के लिए मूल्यवान है।
सामुदायिक सेवा गतिविधियाँ अक्सर गरीबी, शिक्षा, बेरोजगारी या पर्यावरण जैसे महत्वपूर्ण मुद्दों के बारे में जागरूकता बढ़ाती हैं, जब लोग इन गतिविधियों में भाग लेते हैं, तो वे समुदाय के सामने आने वाली चुनौतियों व वास्तविकता के महत्व के बारे में सीखते हैं तथा महत्वपूर्ण बदलाव लाते हैं।

Question 4.
विभिन्न आर्थिक गतिविधियों के लिए लोगों को किस-किस प्रकार से पारिश्रमिक दिया जाता है? उदाहरण दीजिए।
उत्तर:
विभिन्न आर्थिक गतिविधियों के लिए लोगों को विभिन्न प्रकार से पारिश्रमिक दिया जाता है :
वेतन : कई लोगों को अपने काम के बदले एक निश्चित राशि मिलती है। आमतौर पर महीने में एक बार अपने काम के लिए नियमित रूप से पैसे मिलते हैं। उदाहरण के लिए, एक शिक्षक को स्कूल में छात्रों को पढ़ाने के लिए वेतन मिलता है। यह नौकरी के लिए पारिश्रमिक पाने का एक सामान्य तरीका है।

मजदूरी: कुछ कर्मचारियों को उनके काम किए गए घंटों के आधार पर भुगतान किया जाता है। उदाहरण के लिए, किसी समारोह में काम करने वाले वेटर को प्रति घंटे काम करने के हिसाब से पैसे मिलते हैं, अगर वे ज्यादा घंटे काम करेंगे तो ज्यादा पैसे मिलेंगे।

शुल्क / फीस : डॉक्टर, वकील जैसे पेशेवर और सलाहकार अपनी सेवाओं के लिए शुल्क लेते हैं। उदाहरण के लिए, कोई वकील किसी कानूनी मुद्दे पर किसी की मदद के लिए शुल्क लेता है।
कमीशन: कुछ कामों में लोग कमीशन द्वारा पैसा कमाते हैं। उदाहरण के लिए, एक विक्रेता अपनी बिक्री का कुछ प्रतिशत कमा सकता है। अगर वे ज्यादा उत्पाद बेचते हैं तो वे ज्यादा पैसा कमाते हैं।

वस्तु के रूप में भुगतान : कभी-कभी लोगों को अपने कामों के लिए नकद भुगतान नहीं मिलता। उदाहरण के लिए, एक किसान को नकद भुगतान की बजाय अनाज या सब्जियों जैसे सामानों के रूप में भुगतान मिलता है।

The post Class 6 SST Chapter 13 Question Answer in Hindi कार्य का महत्व appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/EZIB0nk
via IFTTT

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

These Our Wondrous World Class 3 Solutions and Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर are aligned with classroom teachings.

Our Wondrous World Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi Medium

Class 3 EVS Chapter 6 निर्भरता एक-दूसरे पर Question Answer in Hindi

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 73)

प्रश्न 1.
क्या चित्र में मौजूद कोई भी पक्षी, पशु, कीट और पौधे आपके साथ आपके घर में रहते हैं?
उत्तर :
हाँ।

प्रश्न 2.
क्या आप और आपका परिवार इनका ध्यान रखते हैं?
उत्तर :
हाँ।

पता लगाइए (पृष्ठ 73)

प्रश्न 1.
क्या आपने कुछ और भी पशु, पक्षी और कीट देखे हैं जो दिए गए चित्र में नहीं हैं?
उत्तर :
हाँ, गाय, कुत्ता और कबूतर।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 2.
उनके नाम जानने की कोशिश कीजिए और उन्हें नीचे दी गई तालिका में लिखिए। एक उदाहरण आपके लिए दिया गया है।
Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर 1
उत्तर :
Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर 2

प्रश्न 3.
अपने परिवार में बड़ों से बातचीत कीजिए कि जब वे छोटे थे तो उन्होंने कौन-से पौधों और जानवरों को अपने घर में रखा था। इन पौधों और जानवरों के बारे में उनसे कुछ बातें बताने के लिए कहिए।
उत्तर :
वे दूध प्राप्त करने के लिए गाय और भैंस, खेती में मदद के लिए बैल और घर की देखभाल के लिए कुत्ता रखते थे।

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 74)
दो-दो की जोड़ी में चर्चा कीजिए

प्रश्न 1.
आपके धर में कौन-से बिन बुलाए जानवर, पक्षी और कीड़े आते हैं? वे कौन-कौन से पशु-पक्षी और कीट हैं जो बिना बुलाए आपके घर में चले आते हैं?
उत्तर :
कबूतर, गली के कुते, गाँरिया, कौआ, मक्खियाँ और मच्छर।

प्रश्न 2.
आपको क्या लगता है कि वे आपके घर में क्यों आते होंगे?
उत्तर :
वे भोजन और आश्रय की तलाश में हमारे घर आते हैं।

प्रश्न 3.
अपने घर में उनकी उपस्थिति से आपको कैसा लगता है?
उत्तर :
गौरैया को छोड़कर मुझे उनका हमारे घर में आना पसंद नहीं है।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 4.
आप उनमें से किसको पसंद करते हैं?
उत्तर :
गौरैया

प्रश्न 5.
यदि आप उन्हें पसंद नहीं करते, तो आप क्या करते हैं?
उत्तर :

  • हम अपने घरों में भोजन, पानी और रहने का स्थान देकर कुछ पशु-पक्षियों और पौधों का ध्यान रखते हैं।
  • जिन्हे मैं पसंद नहीं करता उन्हें मैं अपने घर से दूर भेजने की कोशिश करता हूँ।

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 77)

प्रश्न 1.
हम पेड़-पौधों और पशु-पक्षियों पर किस तरह निर्भर हैं?
उत्तर :

  • हमें पौधों से भोजन, फल, सब्जियाँ और चीनी मिलती है।
  • पौधे फूल भी देते हैं, जो मुझे सबसे ज्यादा पसंद हैं।
  • गाय, बकरी और भैंस हमें दूध देती हैं।
  • मुर्गी हमें अंडे देती है।

प्रश्न 2.
पेड़-पौधे किस तरह से पशु-पक्षियों की सहायता करते हैं?
उत्तर :

  • हम और कई अन्य जानवर, पौधों से अपना भोजन प्राप्त करते हैं।
  • पौधे हमें साँस लेने के लिए ऑक्सीजन देते हैं।

प्रश्न 3.
पशु-पक्षी किस तरह से पौधों की सहायता करते हैं?
उत्तर :
पशु-पक्षी बीज बिखेरकर और अपने अपशिष्ट के माध्यम से मिट्टी को उपजाऊ बनाकर पौधों की मदद करते हैं। हम खेतों में फसलें और अपने बगीचे में पौधे उगाते हैं और उनकी देखभाल करते हैं।

प्रश्न 4.
आप अपने आस-पास के स्थानों पर पेड़-पौधों और पशु-पक्षियों का ध्यान कैसे रखते हैं?
उत्तर :

  • मैं अपने गमलों और किचन गार्डन में उगे पौधों को पानी देता हूँ।
  • मैं गली के कुत्तों और गायों को खाना देता हैं।

प्रश्न 5.
पशु-पक्षी और पेड़-पौधे हम पर किस तरह निर्भर हैं?
उत्तर :
पशु-पक्षी और पौधे अपने भोजन और सुरक्षा के लिए हम पर निर्भर हैं।

लिखिए (पृष्ठ 78)
किसी पशु या पक्षी का संक्षिप्त विवरण लिखिए-

प्रश्न 1.
आपने जिस पशु या पक्षी का चयन किया है, उसका नाम और उसके बारे में लिखिए।
उत्तर :
गौरैया-यह छोटी चोंच और भूरे पंखों वाला एक छोटा पक्षी है। इसे ज़मीन पर दौड़ना या समूहों में उड़ना पसंद है। इसे बीज खाना बहुत पसंद है। यह पेड़ों में अपना घोंसला बनाती है।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 2.
आपने सबसे पहली बार उसे कब और कहाँ देखा था?
उत्तर :
मैंने इसे सुबह अपने आँगन में, एक इमारत के बाहर और दीवारों से घिरे हुए क्षेत्र, पेड़ों के चारों ओर उड़ते हुए देखा था।

प्रश्न 3.
क्या यह अकेला था या अपने मित्रों के साथ था?
उत्तर :
यह अकेला था लेकिन कभी-कभी यह अपने मित्रों के साथ होता था।

प्रश्न 4.
इसके चलने-फिरने, उड़ने आवि के बारे में लिखिए।
उत्तर :
यह इधर-उधर कूदकर अपना भोजन खोजता है और फिर अपने पंखों से तेज़ी से उड़ता है।

प्रश्न 5.
यह कैसी आवाजें निकालता है?
उत्तर :
चहचहाहट (चीं-चीं) की आवाज।

प्रश्न 6.
क्या आपने इसे खाते हुए, सोते हुए, अपने मित्रों से बातें करते या कभी-कभार झगड़ते हुए देखा है?
उत्तर :
हॉं, मैंने इसे कई बार खाते हुए, झगड़ते हुए और अपने मित्रों से बात करते हुए देखा है।

प्रश्न 7.
क्या इसने कभी कुछ ऐसा किया है जिसे देखकर आप आश्चर्यचकित रह गए हों या फिर बहुत हैसे हों?
उत्तर :
जब मैं इसे पकड़ने की कोशिश करता हूँ, तो यह मुझसे दूर कूद जाता है या उड़ जाता है लेकिन जब मैं इसे बीज देता हूँ, तो यह इसे लेने के लिए मेरे पास आ जाता है।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 8.
कक्षा में अपने सहपाठियों के साथ ये अनुभव साझा कीजिए।
उत्तर :
गौरैया मिलनसार सुंदर छोटा पक्षी है। उनकी छोटी चोंच और भूरे पंख होते हैं। उन्हें बीज खाना बहुत पसंद है और उन्हें जमीन पर कूदते या समूहों में उड़ते हुए देखा जा सकता है। वे सुंदर चह्चहाहट की आवाज निकालते हैं।

गतिविधि 2 (पृष्ठ 79)

हमेशा व्यस्त चतुर चीटियाँ!
अपनी रसोई से निम्नलिखित तीन तरह की खाने की वस्तुएँ बहुत कम मात्रा में लेकर आइए-

  • कुछ मीठा, जैसे-चीनी या गुड़।
  • कुछ तला हुआ, जैसे-पापड़ या मरक्क।
  • कुछ उबला या पका हुआ, जैसे-डबलरोटी (ब्रेड), चपाती, इडली, चावल या रागी।
  • इन तीनों तरह की खाने की वस्तुओं को खुले स्थान पर एक-एक फुट की दूरी बनाते हुए सीधी रेखा में रखिए।

अनुमान लगाइए (पृष्ठ 79)

प्रश्न 1.
इन्हें खाने कौन आएगा?
उत्तर :
चींटियाँ, पक्षी और कुत्ते आएँगे।

प्रश्न 2.
उपर्युक्त वस्तुओं में उनका प्रिय भोजन क्या होगा?
उत्तर :

  • चींटियों को चीनी और गुड़ पसंद है।
  • पक्षियों को पापड़ खाना पसंद है।
  • कुत्तों को रोटी, चपाती, इडली और चावल खाना पसंद है।

प्रश्न 3.
क्या चींटियाँ खाने की इन वस्तुओं के पास आएँगी?
उत्तर :
हाँ।

प्रश्न 4.
वे कहाँ से आएँगी?
उत्तर :
वे आस-पास के क्षेत्र से आती हैं।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 5.
क्या सभी चींटियाँ दिखने में एक जैसी होंगी?
उत्तर :
नहीं, कुछ चींटियाँ आकार में दूसरों से बड़ी हैं।

प्रश्न 6.
खाने की किस वस्तु के पास वे सबसे पहले जाएँगी?
उत्तर :
वे चीनी और गुड़ के लिए सबसे पहले जाना पसंद करती हैं।

प्रश्न 7.
कुल कितनी चींटियाँ खाने के लिए आएँगी?
उत्तर :
बहुत-सी।

प्रश्न 8.
खाने की इन वस्तुओं को वे क्या करेंगी?
उत्तर :
वे खाने की इन वस्तुओं को अपने साथ ले जाती हैं।

गतिविधि 3 (पृष्ठ 80)
अनुमान लगाइए ‘मैं कौन हूँ’

प्रश्न 1.
गोपा के मित्र अली ने उसके कान में फुसफुसाकर ‘मेंढक’ कहा। आप सोचकर बताइए कि गोपा ने क्या किया होगा?
उत्तर :
गोपा अपने हार्थों और पैरों से उछल-कूद करने लगी होगी।

प्रश्न 2.
सुखिया के मित्र सूर्य ने उसके कान में फुसफुसाकर ‘पीपल का पेड़’ कहा। आप सोचकर बताइए कि सुखिया ने किस तरह से पीपल के पेड़ का अभिनय किया होगा?
उत्तर :
सुखिया अपने सिर के चारों ओर अपने हाथों को फैला सकती है।

आइए, मंथन करें! (पृष्ठ 81-82)
(क) चर्चा कीजिए

प्रश्न 1.
हम पेड़-पौधों तथा पशु-पक्षियों पर किस तरह से निर्भर हैं?
उत्तर :

  • हमें भोजन, फल, सब्जियाँ और चीनी पौधों से मिलती है।
  • पौधे फूल भी द़ेते हैं, जो मुझे सबसे ज्यादा पसंद हैं।
  • गाय, भैस और बकरी हमें दूध देती हैं।
  • मुर्गी हमें अंडे देती है।

प्रश्न 2.
हमें अपने परिवेश में मौजूद पेड़-पौधों व पशु-पक्षियों की देखभाल किस प्रकार से करनी चाहिए?
उत्तर :

  • हमें पौधों को बढ़ने के लिए सही मात्रा में पानी देना चाहिए।
  • हमें जानवरों के प्रति दयालु होना चाहिए और उन्हें नुकसान नहीं पहुँचाना चाहिए।
  • हमें उनके रहने की जगह की रक्षा करनी चाहिए।
  • हमें अपने पर्यावरण को साफ रखने की कोशिश करनी चाहिए।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 3.
पेड़-पौधे और पशु-पक्षी हम पर किस तरह निर्भर हैं?
उत्तर :
पेड़-पौधे और पशु-पक्षी अपने भोजन और सुरक्षा के लिए हम पर निर्भर हैं।

(ख) लिखिए

प्रश्न 1.
नीचे दिए गए रिक्त स्थानों में पेड़-पौधों, पशु-पक्षियों या कीटों के नाम लिखिए।
उत्तर :

  • मुझे तितलियों को देखना बहुत अच्छा लगता है, क्योंकि उनके अलग-अलग रंगों के सुंदर पंख होते हैं।
  • गिलहरियों से मिलकर मुझे बहुत हैसी आती है. क्योंकि वे अपने गालों में नट्स रखकर इधर-उधर वौड़ती रहती हैं।
  • मेरे मित्र को बंदर पसंद है, क्योंकि उनका उछलना, कूदना और एक-दूसरे के साथ खेलना बहुत मज़ेदार होता है।
  • मैं गुलाब के पौधों का ध्यान रखना चाहूँगी / चाहूँगा. क्योंकि गुलाब के फूलों की कोमल और सुंदर पंखुड़ियों को देखभाल की आवश्यकता होती है।

प्रश्न 2.
(i) आपने ऊपर जिन पशु-पक्षियों, पेड़-पौधों और कीटों की सूची बनाई है, उनमें से कौन आपको सबसे प्रिय है?
उत्तर :
मुझे तितलियाँ सबसे अधिक पसंद हैं।

(ii) आप उसे क्यों पसंद करते हैं?
उत्तर :
मुझे तितलियाँ अपने रंग-बिरंगे सुंदर पंखों के कारण पसंद हैं।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

(iii) सबसे छोटे से लेकर सबसे बड़े तक जिन पशु-पक्षियों और कीटों को आपने वेखा या जाना है, उनके बारे में लिखिए।
उत्तर :
चींटियाँ, तितलियाँ, गौरैया, बंदर और गाय।

(ग) चित्र बनाइए

उन पशुओं, पक्षियों और कीटों के नाम लिखिए और चित्र बनाइए जिनके-
उत्तर :

  • दो पैर होते हैं- गौरैया और तोता
  • चार पैर होते हैं- गाय और मेंढक
  • छह पैर होते हैं- तितली और चींटी
  • आठ पैर होते हैं- मकड़ी और बिच्छू

नोट-छात्र चित्र स्वयं बनाएँ।

पृष्ठ 83

प्रश्न 1.
क्या आप जानते हैं कि इन पक्षियों को वाग्टेल क्यों कहा जाता है? पता लगाइए।
उत्तर :
इनकी पूँछ लंबी होती है और यह अक्सर ऊपर-नीचे हिलती रहती है। यह पानी में रहता है।

Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर

प्रश्न 2.
आप इस कहानी को क्या शीर्षक देना चाहेंगे?
उत्तर :
वाग्टेल पक्षी

The post Class 3 EVS Chapter 6 Question Answer in Hindi निर्भरता एक-दूसरे पर appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/uBo9cqz
via IFTTT

Monday, 12 May 2025

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi

Reading Class 7 English Notes Chapter 12 Conquering the Summit Summary in English and Hindi helps students understand the main plot quickly.

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi

Conquering the Summit Summary in English

This is the inspiring story of Arunima Sinha, a brave woman who overcame great challenges to achieve something incredible. Arunima was a national-level volleyball player, but in 2011 she had a terrible accident when she fell from a moving train. She was seriously injured and lost one of her legs.

Even after such a big tragedy, Arunima did not lose hope. She decided to do something that seemed impossible-climb Mount Everest, the highest mountain in the world. She trained very hard, using a prosthetic leg (an artificial leg). With the guidance of Bachendri Pal, the first Indian woman to climb Everest, Arunima prepared herself for the difficult journey.

After months of tough training, she finally climbed Mount Everest on 21 May 2013. She became the first female amputee in the world to do so. But Arunima did not stop there-she went on to climb the highest peaks on all seven continents, becoming a symbol of courage and determination.

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi - 1

For her endeavour, in 2015, Arunima was awarded the Padma Shri, the fourth-highest civilian award in India. She also received the Tenzing Norgay National Adventure Award and the National Award for Best Female Mountaineer. Additionally, she was conferred an honorary doctorate by the University of Strathclyde, Glasgow, UK. Through her achievements, she not only conquered mountains but also won the hearts of people around the world.

Arunima’s story teaches us that nothing is impossible if we have strong will power and a positive mindset. She proved that challenges and difficulties cannot stop a person who truly wants to achieve their dreams.

Conquering the Summit Summary in Hindi

यह कहानी अरूणिमा सिन्हा की है, जो एक बहादुर लड़की थी और उन्होंने अपनी कठिनाइयों को हराकर कुछ अविश्वसनीय हासिल किया। अरूणिमा एक राष्ट्रीय स्तर की वॉलीबॉल खिलाड़ी थी, लेकिन 2011 में उनके साथ एक भयानक हादसा हुआ। वे चलती ट्रेन से गिर गई और गंभीर रूप से घायल हो गई। इस हादसे में उन्होंने अपनी एक टांग खो दी।

इतनी बड़ी त्रासदी के बावजूद, अरूणिमा ने हिम्मत नहीं हारी। उन्होंने कुछ ऐसा करने की ठानी जो असंभव लगता था- दुनिया की सबसे ऊँची चोटी माउंट एवरेस्ट पर चढ़ाई करने का फैसला किया। उन्होंने कठोर प्रशिक्षण लिया और नकली टांग (कृत्रिम टांग) के सहारे खुद को मजबूत बनाया। भारत की पहली एवरेस्ट विजेता, बचेंद्री पाल के मार्गदर्शन में, अरूणिमा ने अपनी चढ़ाई की तैयारी की।

कई महीनों की कठिन ट्रेनिंग के बाद, आखिरकार 21 मई 2013 को उन्होंने माउंट एवरेस्ट की चोटी पर कदम रखा। वे ऐसा करने वाली दुनिया की पहली महिला विकलांग पर्वतारोही बनीं। लेकिन अरूणिमा यहीं नहीं रुकीं – उन्होंने सभी सात महाद्वीपों की सबसे ऊँची चोटियों पर चढ़ाई की और साहस और दृढ़ संकल्प की मिसाल बन गई।

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi - 2

अपने प्रयासों के लिए, 2015 में, अरुणिमा को भारत के चौथे सबसे बड़े नागरिक पुरस्कार पद्म श्री से सम्मानित किया गया। उन्हें तेनजिंग नोर्गे राष्ट्रीय साहसिक पुरस्कार और सर्वश्रेष्ठ महिला पर्वतारोही के लिए राष्ट्रीय पुरस्कार भी मिला। इसके अतिरिक्त, उन्हें ब्रिटेन के ग्लासगो स्थित स्ट्रैथक्लाइड विश्वविद्यालय द्वारा मानद डॉक्टरेट की उपाधि से सम्मानित किया गया।

अपनी उपलब्धियों के माध्यम से, उन्होंने न केवल पहाड़ों पर विजय प्राप्त की, बल्कि दुनिया भर के लोगों का दिल भी जीता। अरूणिमा की कहानी हमें सिखाती है कि अगर हमारे अंदर दृढ़ इच्छाशक्ति और सकारात्मक सोच हो, तो कोई भी चीज़ असंभव नहीं है। उन्होंने साबित कर दिया कि सच्ची लगन और मेहनत से किसी भी मुश्किल को पार किया जा सकता है।

Conquering the Summit in English and Hindi

page 167

  • Triumph – a great success or victory, महान सफलता या विजय
  • Courage – ability to control fear In a dangerous situation, बहादुरी
  • Determination – quality to do something even 1f it Is difficult,दृढ़ निश्चय
  • Dedication – loyalty, समर्पित
  • Devastating – causing great damage, विनाशकारी
  • Beacon – source of encouragement, प्रोत्साहन का स्रोत
  • Resilience – growing strong during difficult times, प्रतिकूल परिस्थितियों का सामना करते हुए मजबूत बनना।
  • Life-altering – changing a person’s life in a big or permanent way,जीवन बदल देने वाला,
  • Amputated – to cut off a person’s arm or kg for medical reasons,अंगच्छेदन
  • Vow – a serious promise or commitment, वचन, प्रतिज्ञा
  • Prosthetic – an artificial body part, कृत्रिम
  • Feat – an act of great courage or skill,साहसिक कार्य
  • Inclination – desire, झुकाव
  • Paramilitary – a group that is organised like a rnilitaiy force but is not an official army, अर्धसैनिक
  • Passion – strong interest, गहरी लगन
  • Fateful – very important that can change the future,जो किस्मत या भविष्य को बदल दे
  • Harrowing – to feel very sad and painful, करहाना ( दर्द में)
  • Miraculously – difficult to believe,चमत्कारी ढंग से
  • Physiotherapy – treatment of injury by exercise,मालिश और व्यायाम आदि द्वारा की जाने वाली चिकित्सा
  • Profound – very great, अत्यधिक
  • Pursue – try to achieve something, प्रयास करना
  • Ambition – a strong wish to do something big, कुछ बड़ा करने की चाहत
  • Rigorous – rigidly severe or harsh, परिशुद्ध

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi

page 168

  • Summit – the top of a mountain, पहाड़ की चोटी
  • Endeavour – to try hard, कठोर परिश्रम करना
  • Conquered – to achieve something, कुछ हासिल करना
  • Surge – a sudden strong feeling, आकस्मिक भावावेश
  • Endurance – the ability to do something painful or difficult for a long time, किसी कठिन श्रम को लंबे समय तक जारी रखने की क्षमता

page 169

  • Fortitude – courage and patience, साहस तथा धैर्य
  • Autobiography – the story of person’s life written by that person, आत्मकथा
  • Incredible – very difficult to believe, अविश्वसनीय
  • Adversity – difficulties or problems,कठिनाइयाँ
  • Testament – something tha shows that ‘ something is true,किसी बात के अस्तित्व में होने या सच का प्रमाण
  • Conferred – to give a special honour, विशेष सम्मान देना
  • Honorary Doctorate – a degree awarded as a form of recognition and honour, सम्मान में दी जाने वाली डिग्री

Class 7 English Travel Chapter

This is a story that narrates the triumph of will, courage, determination, and dedication. Arunima Sinha’s journey from a devastating accident to scaling the highest peak in the world stands as a beacon of hope and resilience. In 2011, at the age of 24, Arunima Sinha, a national-level volleyball player, faced a life-altering event. It challenged her in ways she could never have imagined. As she lay in the hospital bed with one leg amputated, Arunima made a vow that many would deem impossible: not only to walk again with a prosthetic leg but to scale Mount Everest. In 2013, she did just that, becoming the fist Indian female amputee to achieve this feat. Hence, in 2015, she was awarded the Padma Shri, the fourth highest civilian award in India. She was also awarded the Tenzing Norgay National Adventure Award and Courtesy: Hindustan Times National Award for Best Female Mountaineer.

Arunima hails from Ambedkar Nagar, a small district in Uttar Pradesh. Her father was an army engineer, and her mother worked as a health supervisor. Sports were a signifiant part of Arunima’s life, with her family having a natural inclination towards athletics. After completing her law degree following her post-graduation, Arunima decided to pursue a job in the paramilitary forces, which would allow her to continue her passion for sports while having a regular income.

On the fateful night of 11 April 2011, she met with a train accident. The hours that followed were harrowing. She never imagined she would survive that night, but survive she did, miraculously, displaying an extraordinary will to live. Arunima received a prosthetic leg and underwent physiotherapy. It was during this period that she made a profound decision. Inspired by an article about Mount Everest, she resolved to conquer the highest peak in the world.

To pursue her ambition, Arunima Sinha completed a basic mountaineering course at the Nehru Institute of Mountaineering in Uttarkashi, followed by eighteen months of rigorous training. Arunima approached Bachendri Pal, the fist Indian woman to summit Everest, to guide her in the endeavour. Bachendri Pal instilled confidence in Arunima and said, “My child, you decided to climb Mount Everest in these situations with a prosthetic leg – you have conquered the Everest within you; the world will realise it later.”

Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi - 3

On 21 May 2013, after 52 exhausting days, Arunima Sinha reached the summit of Mount Everest. Standing at the top of the world, she felt a surge of emotions pride, relief, and an overwhelming sense of achievement. She displayed the Indian flag at the summit and left behind a photograph of her idol, Swami Vivekananda, whose teachings had inspired her throughout her journey.

Arunima’s feat did not end with Everest. By July 2016, she had summited seven peaks in Europe, Africa, Australia, South America, North America, and of course, Mount Everest in Asia. In January 2019, she climbed the seventh peak on Antarctica and became world’s fist female amputee to climb Mount Vinson. Her goal to complete the Seven Summits was achieved.

Throughout her journey, Arunima has faced numerous challenges and setbacks. Yet, her story is not just about physical endurance but also about mental fortitude and the power of a positive mind set. Her message is simple yet profound: “Never give up and work hard. Always remember your goal and work on it.”

Travel Class 7 Summary in English and Hindi - 3

Arunima’s autobiography, Born Again on the Mountain: A Story of Losing Everything and Finding It Back records her incredible journey to the top of the world. It is a story of triumph over adversity, a testament to the human spirit’s capacity to rise above the most challenging circumstances.

She was conferred with the honorary doctorate by the University of Strathclyde, Glasgow, UK. In her words, “Failure is not when we fall short of achieving our goals. It is when we don’t have goals worthy enough. Never forget your goal, respect it, work hard, and you will be the winner.” Dr. Arunima Sinha has not only conquered mountains but has also won people’s hearts the world over, inspiring them to reach their own summits.

The post Conquering the Summit Class 7 Summary in English and Hindi appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/ZAaI6gt
via IFTTT

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

These Our Wondrous World Class 3 Solutions and Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम are aligned with classroom teachings.

Our Wondrous World Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi Mediu m

Class 3 EVS Chapter 2 मेले में हम Question Answer in Hindi

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 21)

प्रश्न 1.
आप क्या सोचते हो कि नीता और राधा के परिवार ने अपने साथ पिकनिक पर ले जाने वाले बैग में क्या-क्या सामान रखा होगा?
उत्तर :
बैग में भोजन, सवारी और अन्य खरीदारी के लिए नकद राशि, पानी की बोतल और छोटे-छोटे स्नैक्स, खरीदे गए किसी भी सामान को ले जाने के लिए बैग, और बैंड-एड जैसी प्राथमिक चिकित्सा किट हो सकती है।

प्रश्न 2.
जब आप कहीं बाहर घूमने जाते हैं, तो क्या-क्या तैयारी करते हैं?
उत्तर :
मैं एक सुंदर और नई पोशाक पहनूँगा, आरामदायक जूते पहनूँगा, मैं यात्रा पर जाने की तारीख सभी को याद दिलाता रहूँगा।

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 24)

प्रश्न 1.
अपने शहर/कस्बे/गाँव में इथर-उधर, आने-जाने के लिए आप किस वाहन का उपयोग करते हैं?
उत्तर :

  • मैं शहर के भीतर यात्रा करने के लिए सिटी-बस या मेट्रो लेता हूँ।
  • मैं पास की दुकान पर जाने के लिए अपनी साइकिल का उपयोग करता हूँ।
  • गाँव में अपने दादा-दादी के घर जाने के लिए, मैं ट्रेन और फिर बस लेता हूँ।

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

प्रश्न 2.
बस, कार में यात्रा करते समय या साइकिल चलाते समय सुरक्षा के नियमों का पालन करना क्यों जरूरी है?
उत्तर :
साइकिल चलाते समय हमें :

  • हमेशा हेलमेट पहनना चाहिए, यातायात नियमों का पालन करना चाहिए और साइकिल लेन का उपयोग करना चाहिए।

कार से यात्रा करते समय हमें :

  • हमेशा सीट बेल्ट पहननी चाहिए, गति सीमा का पालन करना चाहिए और अपनी कार की नियमित सर्विसिंग और टायर की देखभाल अच्छी तरह करनी चाहिए।

बस से यात्रा करते समय हमें :

  • शांत बैठे रहना चाहिए और खिड़की से अपना हाथ या सिर बाहर नहीं निकालना चाहिए।

लिखिए (पृष्ठ 24)

अपने मित्र, पड़ोसी या परिवार के साथ की गई किसी यात्रा के बारे में संक्षेप में लिखिए।
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 1
उत्तर :
हमारी पिछली छुट्टियों के दौरान मेरे माता-पिता ने राजस्थान के गुलाबी शहर जयपुर की यात्रा की योजना बनाई थी।

  • हम सुबह ट्रेन से जयपुर पहुँचे। तरोताजा होने के बाद हमने अपनी यात्रा शुरू की।
  • हमारा पहला पड़ाव हवा महल था।
  • इसे सैकड़ों छोटी खिड़कियों के साथ डिजाइन किया गया है।
  • फिर हम जंतर-मंतर गए।
  • यह सिटी पैलेस और हवा महल के पास है।
  • हमने सिटी पैलेस भी देखा।
  • अगले दिन हम आमेर किला गए।
  • यह एक पहाड़ी पर स्थित है।
  • उसके बाद हम ट्रेन से अपने गृह नगर वापस आ गए।

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

लिखिए (पृष्ठ 29)

प्रश्न 1.
‘खोया और पाया’ बूथ किसलिए होता है?
उत्तर :
मेले के दौरान कोई वस्तु खोने वाले आगंतुक मदद के लिए खोया और पाया बूथ पर जा सकते हैं और अपनी खोई हुई वस्तु की रिपोर्ट कर सकते हैं या मिली हुई वस्तु के बारे में पूछताछ कर सकते हैं।

प्रश्न 2.
खोजी कुत्ते किस काम आते हैं?
उत्तर :
मेले के दौरान पुलिस कुत्ते उस क्षेत्र में सुरक्षा बनाए रखने में मदद कर सकते हैं।

  • यह सार्वजनिक सुरक्षा सुनिश्चित करने में मदद करते हैं।
  • यह किसी भी खतरनाक वस्तु की पहचान करने में मदद करते हैं।

प्रश्न 3.
क्या आप कभी मेले में गए हो? आपको मेले में कौन-सी चीज सबसे अच्छी लगी?
उत्तर :
हाँ, मैं एक गाँव के मेले में गया हूँ।

  • मुझे झूले और सवारी जैसे मेरी-गो-राउंड और विशाल पहिये वाला झूला सबसे ज्यादा पसंद आए।
  • मुझे गोल-गप्पे, चाट, छोले कुलचे, रबड़ी के साथ गरम जलेबी और कुल्फी के खाने के स्टॉल पसंद आए।
  • मुझे जादू का शो भी पसंद आया।

चर्चा कीजिए (पृष्ठ 29)

अनुभव साझा कीजिए-

कल्पना कीजिए कि नीता, राधा, स्नेहा और रोहित की जगह आप मेले में गए हैं। कक्षा में अपने शब्दों में बताइए कि आप मेले में जाते, तो क्या-क्या मजेदार काम करते?
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 2उत्तर :
मैं हुपला खेलना चाहता हूँ, जिसमें एक मेज या जमीन पर वस्तुएँ सजाई जाती हैं।

  • खिलाड़ी वस्तुओं पर छल्ले फेंकते हैं, ताकि उन्हें वस्तुओं के ऊपर डाला जा सके।
  • वस्तुओं पर पुरस्कार होते हैं और मैं पुरस्कार जीतना चाहता हूँ।
  • मुझे कठपुतलियों का नृत्य भी देखना अच्छा लगेगा।
  • मुझे मेले के दौरान जादूगरों के करतब भी देखने को मिलेंगे।

पता लगाइए (पृष्ठ 29)

प्रश्न 1.
घर में बड़ों से पता कीजिए कि जब वे लोग छोटे थे, तब के मेले आज के मेलों से किस तरह अलग थे?
उत्तर :
मेरे दादा-दादी ने मुझे बताया कि उनके समय में मेले मुख्य रूप से मंदिर के त्यौहारों पर आयोजित किए जाते थे।

  • लोग नदियों में स्नान करने और साधुओं से आशीर्वाद लेने के लिए यात्रा करते थे।

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

प्रश्न 2.
मेले में एम्बुलेंस और आग बुझाने वाली गाड़ी क्यों होती है?
उत्तर :
दमकल गाड़ियाँ और एम्बुलेंस तत्काल और जीवन रक्षक आपातकालीन चिकित्सा सहायता प्रदान कर सकती हैं।

  • उनकी उपस्थिति आग को फैलने से रोकने के लिए तुरंत/तेज़ कार्रवाई सुनिश्चित करती है।

गतिविधि 1 (पृष्ठ 30)

इस नक्शे (रेखाचित्र) को पढ़िए

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 3 Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 7

प्रश्न 1.
रोहित और स्नेहा के घर का पता लगाइए और उस पर गोला लगाइए।
उत्तर :
वृत्त 1 स्नेहा और रोहित के घर की स्थिति दर्शाता है।

प्रश्न 2.
नीता और राधा के घर का पता लगाइए और उस पर गोला लगाइए।
उत्तर :
वृत्त 2 नीता और राधा के घर की स्थिति दर्शाता है।

प्रश्न 3.
किसका घर परेड मैदान के अधिक समीप है?
उत्तर :
स्नेहा और रोहित का घर परेड ग्राउंड के समीप है क्योंकि यह सीधा रास्ता है।

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

प्रश्न 4.
अगर आप पुलिस थाने से होते हुए परेड मैदान की ओर जा रहे, हैं, तो रास्ते में कौन-कौन से स्थान आएँगे?
उत्तर :
पुलिस थाने (3) से परेड ग्राउंड (4) का रास्ता डाकघर से होकर गुजरता है।

चित्र बनाइए (पृष्ठ 31)

नीचे दिए गए स्थान में अपने घर से विद्यालय तक पहुँचने के मार्ग का चित्र बनाइए।
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 4
उत्तर :
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 8

आइए, मंथन करें! (पृष्ठ 32-33)

(क) कक्षा में चर्चा कीजिए

प्रश्न 1.
हम अपने बड़ों का ध्यान किस तरह से रख सकते हैं?
उत्तर :

  • हमें उन्हें बातचीत में शामिल करना चाहिए और उनकी राय पूछनी चाहिए।
  • घर पर हमें शॉवर सीट, ऊँची शौचालय सीट, रेंप और फिसलन रहित सतह जैसी सुरक्षा सुविधाएँ स्थापित करनी चाहिए।
  • हमें उन्हें छोटी सैर और हल्के व्यायाम के लिए प्रोत्साहित करना चाहिए।

प्रश्न 2.
हमारे आस-पास के परिवेश में कौन-कौन से वाहन दिखते हैं?
उत्तर :
हम अपने आस-पास कई तरह के वाहन देखते हैं। उदाहरण के लिए, कार, ट्रक, स्कूटर, मोटरसाइकिल, ऑटोरिक्शा, बैन, ट्रेन, साइकिल, बस, बैलगाड़ी और ट्रैक्टर।

Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम

प्रश्न 3.
यात्रा करने के दौरान अपनी सुरक्षा का ध्यान कैसे रखा जा सकता है?
उत्तर :

  • कार में बैठते समय हमेशा सीट बेल्ट पहनें।
  • दोपहिया वाहन चलाते समय हेलमेट का प्रयोग करें।
  • सड़क पार करते समय ध्यान दें।
  • साइकिल से यात्रा करते समय साइकिल लेन का प्रयोग करें।

(ख) नीचे दी गई सूची में से उचित शब्द को ढूँढ़कर सही चित्र के साथ मिलान करके उस चित्र के नीचे लिखिए।
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 5
उत्तर :
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 9

(ग) चित्र बनाइए
अपनी कॉपी में अपने घर और विद्यालय के आस-पास दिखने वाले किन्हीं चार वाहनों के चित्र बनाइए और उनके नाम भी लिखिए।
उत्तर :
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 10

(घ) अभिनय (रोल-प्ले)-मेले के दृश्य का अभिनय कीजिए।
शिक्षक की सहायता से अपनी कक्षा में मेले के दृश्य को नाटकीय रूप से दिखाइए। मेले में होने वाली भिन्न-भिन्न भूमिकाओं, स्टॉल और खेलों के बारे में चर्चा कीजिए और उसकी योजना बनाइए। कक्षा में या अपने आस-पास उपलब्ध सामान से कक्षा में उपयोग की जाने वाली सामग्री, जैसे-खिलौने, कठपुतली, खेल वाले पैसे, चीजों या जगहों के छोटे रूप, मिट्टी के खिलौनों आदि से अपना स्टॉल बनाइए और दुकानदार व खरीददार का खेल खेलिए।
Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम 6
उत्तर :
छात्रों द्वारा कक्षा में किया जाना है।

The post Class 3 EVS Chapter 2 Question Answer in Hindi मेले में हम appeared first on Learn CBSE.



from Learn CBSE https://ift.tt/sqU2yM8
via IFTTT